Nhà cao tầng là gì?
Nhà cao tầng gồm các công trình từ 10 tầng trở lên, hoặc nhà ở có tầng hầm và cao từ 9 tầng trở lên (không tính tầng hầm); nhà có chiều cao từ 25 m trở lên (chiều cao nhà được xác định bằng chiều cao bố trí của tầng trên cùng không kể tầng kỹ thuật trên cùng; còn chiều cao bố trí của tầng được xác định bằng khoảng cách từ mặt đường cho xe chữa cháy tiếp cận tới mép dưới của cửa sổ mở trên tường ngoài của tầng đó).
Hiện nay, số lượng chung cư cao tầng trong cả nước xấp xỉ 3.000 tòa nhà, mặc dù công tác kiểm tra an toàn PCCC của lực lượng tại chỗ diễn ra thường xuyên, tuy nhiên những vấn đề liên quan đến việc bảo đảm an toàn PCCC cho công trình chỉ được phát hiện khi các cơ quan chức năng kiểm tra định kỳ hoặc khi sự cố đã xảy ra.
Ngoài ra, kiến thức và kỹ năng xử lý tình huống ứng phó với sự cố cháy, nổ của người dân còn thấp, hầu hết thường hoảng loạn, mất bình tĩnh dẫn tới nhiều hậu quả đáng tiếc. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn tới nguy cơ mất an toàn PCCC các nhà, chung cư cao tầng nhưng nổi bật trong đó là do đặc điểm kiến trúc, bố trí công năng sử dụng, đặc điểm kỹ thuật các hệ thống của toà nhà và công tác bảo đảm an toàn PCCC trong quá trình sử dụng.
1. Đặc điểm kiến trúc của nhà, chung cư cao tầng
Nhà càng cao tầng thường có diện tích không gian sử dụng lớn, công năng sử dụng phức tạp, mật độ con người tập trung đông, tồn chứa nhiều khối lượng vật tư, thiết bị hàng hóa, chất dễ cháy. Lối thoát nạn chính là các buồng thang bộ (giao thông theo trục đứng) nên khi xảy ra sự cố, mật độ dòng người thoát nạn tăng nhanh khiến cho tốc độ và lưu lượng thoát nạn gặp nhiều khó khăn và chậm hơn so với di chuyển theo phương ngang, dẫn tới thời gian thoát nạn kéo dài.
Khi có cháy tại các chung cư cao tầng, toàn bộ các tầng ở trên tầng bị cháy sẽ bị đe dọa bởi các yếu tố như lửa, khói, khí độc bốc lên từ đám cháy lan truyền dọc theo chiều cao công trình. Tốc độ, áp lực của gió càng trên cao càng lớn làm tăng tốc độ cháy lan và mức độ phức tạp của đám cháy. Hành lang giữa và các buồng thang bộ trong nhà cao tầng nếu không có giải pháp bảo vệ sẽ là các con đường lan truyền lửa, khói, hơi nóng, khí độc từ đám cháy lên các tầng trên và lan ra toàn nhà, đồng thời cản trở việc thoát nạn và đe doạ tính mạng những người chưa thoát kịp ra khỏi toà nhà.
2. Đặc điểm bố trí công năng của nhà, công trình cao tầng
Nhà, chung cư cao tầng thường có có kết cấu gồm khối đế và khối cao tầng với nhiều loại công năng kết hợp như văn phòng, trung tâm thương mại, nhà trẻ, lớp học, dịch vụ ăn uống, giải trí, gara để xe.. Do vậy, các nhà cao tầng càng nhiều công năng thì nguy cơ cháy, nổ càng lớn, tiềm ẩn nguy cơ gây thiệt hại lớn về người và tài sản bên trong công trình.
Một số đặc điểm về thoát nạn như: số lượng người đông, với tình trạng sức khỏe và độ tuổi khác nhau dẫn tới khó khăn phức tạp trong công tác thoát nạn và tổ chức các hoạt động cứu hộ, cứu nạn từ trên cao, đặc biệt đối với người già và trẻ em (không đủ sức khỏe mở cửa buồng thang khi hệ thống quạt tăng áp buồng thang hoạt động, thời gian di chuyển qua buồng thang bộ từ trên cao xuống các tầng dưới kéo dài…). Tập trung nhiều hàng hóa, vật liệu là chất dễ gây cháy nổ, nhất là ở khu vực trung tâm thương mại, khu vui chơi, giải trí, rạp chiếu phim, biểu diễn ca nhạc, sân khấu sử dụng nhiều phông rèm, vật liệu cách âm dễ cháy.
Tại tầng hầm bố trí nhiều hạng mục nguy hiểm, tồn chứa nhiều chất cháy như gara để xe, trạm biến áp, kho hàng, hầm chứa rác… Tại khu vực này, khi có cháy xảy ra thì đám cháy phát triển nhanh, tạo nhiều khói độc hại và lan truyền nhanh lên trên qua các lỗ hở thông tầng, cầu thang hở… gây nguy hiểm cho người dân sinh sống trong công trình.
Hiện nay, hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn thiết kế cho loại hình này chưa đồng bộ dẫn tới trong quá trình thiết kế phải tự “vận dụng, sáng tạo” từ các cơ sở thiết kế khác nhau như: Phần nhà ở thiết kế theo bộ tiêu chuẩn nhà ở cao tầng, phần trung tâm thương mại lấy theo tiêu chuẩn thiết kế chợ, trung tâm thương mại, phần văn phòng lại lấy theo tiêu chuẩn thiết kế nhà văn phòng hiện hành… Điều này làm phát sinh xung đột về những phần không gian dùng chung như sảnh, thang máy, thang bộ, hành lang… Đặc biệt là các vấn đề đảm bảo an toàn PCCC công trình. Kiến trúc nhà cao tầng hiện nay chủ yếu coi trọng hình thức bên ngoài, chạy theo lợi nhuận đầu tư và tăng diện tích sàn bán được; thiết kế quá nhiều căn hộ trên 01 tầng nhà và liên tục theo chiều cao của tòa nhà, dẫn đến nguy hiểm khi có sự cố và mất cân đối khi sử dụng tiện nghi của tòa nhà, do quá đông người cùng sinh sống. Cũng do tiết kiệm về tiện ích để tăng diện tích căn hộ ở nên thiết kế các tòa nhà cao tầng có hành lang tầng có chiều dài lớn, không có khoảng ngừng nghỉ, lấy ánh sáng, không khí và không có khả năng tiếp cận đến các lối thoát hiểm trong khoảng cách 25 m theo quy định.
Trong quy chuẩn QCVN 06/2020/BXD quy định, rõ việc thiết kế thang bộ thoát nạn của nhà, chung cư cao tầng có chiều cao trên 28 m phải có ít nhất 01 thang bộ loại N1 tiếp xúc trực tiếp với không gian bên ngoài nhà. Nhưng xu hướng bố trí hệ thống thang theo kiểu tiết kiệm diện tích nên thường đặt trong không gian lõi nhằm tạo điều kiện tối đa thiết kế các căn hộ hướng ra mặt tiền nên nhiều trường hợp thang thoát nạn bị vây kín, thiếu không khí và ánh sáng tự nhiên. Trường hợp có cháy xảy ra trong nhà cao tầng, thường gây nên hậu quả nghiêm trọng cho người sử dụng.
3. Đặc điểm các hệ thống kỹ thuật của nhà, chung cư cao tầng
Nhà, chung cư cao tầng thường được bố trí nhiều hệ thống kỹ thuật như: Trạm biến áp, máy phát điện, hệ thống cấp thoát nước, hệ thống gas trung tâm… Do đó chỉ cần một trong những hệ thống kỹ thuật gặp sự cố hoặc sử dụng không đúng quy trình cũng có thể gây mất an toàn về PCCC.
Các hệ thống cung cấp năng lượng, đặc biệt là hệ thống cung cấp gas là nguy cơ rất lớn gây ra các vụ hỏa hoạn trong nhà chung cư, hầu như thiết kế còn bị thả lỏng, thiếu các quy định về thiết kế cần thiết.
Mặt khác, việc thiết kế chỉ sử dụng các loại vật liệu thi công xây dựng và hoàn thiện không bảo đảm chất lượng, không phù hợp với tòa nhà và căn hộ chung cư có thể gây nên các vấn đề về an toàn sử dụng trong trường hợp có các sự cố xảy ra.
4. Đặc điểm của hệ thống PCCC
Như đã nêu trên, chất lượng của quá trình thiết kế và lắp đặt thiết bị PCCC trong nhà, chung cư cao tầng là rất quan trọng, nó ảnh hưởng trực tiếp tới các điều kiện an toàn PCCC của công trình. Qua kiểm tra an toàn PCCC ở một số cơ sở nhà, chung cư cao tầng cho thấy còn nhiều thiếu sót, sai phạm liên quan tới chất lượng thiết bị PCCC, cụ thể là:
- Không thiết kế, lắp đặt hệ thống báo cháy tự động, hệ thống chữa cháy tự động đúng theo quy định của tiêu chuẩn;
- Không có bể dự trữ nước cho chữa cháy, hoặc có nhưng chung với bể nước sinh hoạt và không đủ dung tích dự trữ như quy định của tiêu chuẩn. Nguồn nước cấp vào bể yếu, không đảm bảo phục hồi đủ nước chữa cháy trong thời gian 24 giờ;
- Không có trạm bơm chữa cháy cố định (chỉ có một máy bơm xăng di động), không trang bị đầy đủ các trang bị phương tiện chữa cháy, cứu hộ cần thiết;
- Có bố trí trạm bơm chữa cháy nhưng công suất máy bơm không đảm bảo lưu lượng, áp lực để chữa cháy ở các tầng cao. Một số công trình thiết kế cấp nước chữa cháy theo kiểu tự chảy từ bể nước trên mái, như vậy không đảm bảo lưu lượng và áp lực chữa cháy, nhất là cho các tầng trên cùng;
- Bố trí các họng nước chữa cháy không bảo đảm theo yêu cầu mỗi điểm cháy phải có 02 họng cùng phun đến...;
- Chỉ có một buồng thang thoát nạn, nhưng buồng thang hở, không đảm bảo yêu cầu chống cháy, chống khói hoặc có thiết kế buồng thang kín nhưng không có hệ thống điều áp buồng thang, hoặc có nhưng áp lực yếu không đảm bảo yêu cầu chống tụ khói trong buồng thang;
- Bố trí, lắp đặt hệ thống chiếu sáng sự cố và chỉ dẫn lối thoát nạn không bảo đảm theo quy định;
- Chỉ có một nguồn điện cho máy bơm chữa cháy, không có nguồn điện dự phòng hoặc máy phát điện dự phòng;
- Cửa ngăn cháy không đảm bảo về giới hạn chịu lửa theo tiêu chuẩn;
- Chất lượng các hệ thống, thiết bị PCCC chưa đảm bảo yêu cầu như: hệ thống báo cháy hay báo giả hoặc không hoạt động sau một thời gian sử dụng; đường ống cấp nước chữa cháy bị rò rỉ, không duy trì được áp lực chữa cháy theo yêu cầu; máy bơm chữa cháy (chủ yếu là bơm xăng) hay bị hư hỏng, trục trặc; hệ thống đèn chiếu sáng sự cố thường bị hỏng ác quy sau một thời gian hoạt động.v.v.
Thiết bị PCCC được trang bị tại công trình qua thời gian sử dụng đã xuống cấp, chưa được bảo dưỡng, sửa chữa kịp thời; chủ đầu tư không trang bị, bảo dưỡng các thiết bị, phương tiện PCCC hoặc những toà nhà sau khi hoàn thiện, chủ đầu tư đã bán hết các căn hộ nên không còn quản lý. Vì vậy, không có Ban quản lý và không có kinh phí để đầu tư cho hoạt động PCCC. Phương án chữa cháy, cứu hộ, cứu nạn công trình được xây dựng không phù hợp với đặc điểm thực tế của tòa nhà; nhiều cơ sở không tổ chức thực tập phương án chữa cháy, cứu nạn định kỳ theo quy định. Không phổ biến, hướng dẫn người dân sống trong tòa nhà các biện pháp thoát nạn khi sự cố xảy ra.
Xem thêm: Giải pháp bảo đảm an toàn PCCC đối với nhà, chung cư cao tầng
LIÊN HỆ: CÔNG TY CP ĐIỆN THÔNG MINH VIỆT NAM - Cung cấp dịch vụ thiết kế, thi công lắp đặt thiết bị PCCC, các hệ thống chữa cháy và báo cháy. Gọi ngay hotline để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất
Hotline: 0708888114 hoặc 0368888659
Mail: work@pccc24h.vn
Website: pccc24h.vn
Facebook: Bán Bình Chữa Cháy 24/7